AMERİKALI DOKTOR MEHMET ÖZ’E YENİ UFUKLAR
Fatih Abiş, 23 Aralık 2024
Türkiye açısından her daim önem taşımış olan Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Başkanlık Seçimlerini kazanan Donald John Trump, yönetimi devralmak için hazırlıklarını yapıyor.
Trump, ikinci döneminde birlikte çalışacağı isimleri de belirledi. Önereceği isimler, Senato’da önce Finans Komitesi’nde değerlendirilecek sonra oylanacak, ardından yemin ederek görevlerine başlayacaklarmış.
ABD, servet dengesi sağlama veya sosyal adaletin temsilcisi olma yönünde iddialı bir devlet sayılmaz ama yine de Trump’ın Kasım 2024’te açıkladığı ekibinin tuzu kuru üyeleri dikkatlerin yanı sıra tepkileri çekti. Ekibin en zengini olan iş insanı Elon Musk’a 300 milyar dolar, “Başkan” Trump’a 5,4 milyar dolar servet biçilmiş.
Zengin ekibin muhtemelen “en garibanı” 100 milyon dolarlık servetiyle ünlü şovmen Türk kalp cerrahı Prof.Dr. Mehmet Oz (Türkiye’de Mehmet Öz). Kendisine bir nevi sağlık hizmetleri direktörlüğü olan, 100 milyondan fazla kişiye hizmet sunan Medicare ve Medicaid Hizmetleri Merkezleri’ni (CMS) yönetme görevi verileceği açıklandı.
Medicare’in 65 yaş üstü vergi mükelleflerine yönelik federal kapsamlı sağlık sigortası; Medicaid’in ise düşük gelirli kişilere yönelik devlet destekli, federal ve eyaletler arası sağlık sigortası olduğu anlaşılıyor. Kuruma bağlı Çocuk Sağlık Sigortası Programı-CHIP de var, bu da düşük gelirli sayılmayan ancak düzenli sağlık sigortasını karşılayamayan 19 yaş altı çocukların ebeveynlerine sunuluyor.
Trump "ABD sağlık sisteminin ciddi bir sağlık kriziyle karşı karşıya olduğunu, bu sorunlarla baş etme noktasında Mehmet Öz'den daha nitelikli bir doktorun bulunmadığını” söylemişti.
Görevi devredecek olan Biden-Harris yönetimince, CMS Direktörlüğüne liyakata uygun bir şekilde, kurum içinden gelmiş siyahi-kadın Chiquita Brooks-LaSure atanmış, anılan dünya tarihine geçen sarsıcı Covid-19 salgını sürecinde zor bir görevi üstlenmişti.[1]
Mehmet Öz, daha önce Senato üyeliğine aday gösterildiğinde de mali durumu ortaya döküldü. Sağlık hizmetleri, ilaç firmaları ve bunlarla bağlantılı teknoloji şirketlerine önemli yatırımları olduğu biliniyor. Trump’ın siyaset anlayışına ve yönetim tarzına uygun lider profili buydu. Türkiye’deki duruma benziyor denilebilir.
Trump ayrıca, CMS’nin bağlı olduğu Sağlık ve İnsan Hizmetleri Bakanlığı'na (HHS), başkan adaylığından Trump lehine çekilen Robert Francis Kennedy Jr.'ı aday göstereceğini açıklamıştı.
Elon Musk ile -yine Trump lehine başkan adaylığını bırakan- biyoteknoloji yatırımcısı Vivek Ramaswamy’e verilecek görev ise Hükümet Verimliliği Departmanı-DOGE liderliği. Elon Musk’ın Trump’ın kampanyasına 130 milyon dolar harcadığı iddia ediliyor.
Mehmet Öz’ün, Elon Musk’ın medikal ürünlerini tanıtıyor olmasını da bunlara ilave edelim.
Doğal olarak görevlendirmelere yoğun tepkiler geldi. Örneğin Kamu Yararına Bilim Merkezi-CSPI Başkanı Dr. Peter Lurie, “Mehmet Öz, Medicare ve Medicaid'i yönetmek için vasıfsız” başlıklı yazısında; Öz’ün ilaç ve sigorta endüstrilerine ilgisi nedeniyle bu göreve adaylığının normal şartlarda şok edici olması gerektiğini, ancak Robert Kennedy'nin de HHS liderliğine aday gösterilmesi ile Trump’ın hayati sağlık ve tıp kurumlarının kontrolünü “vasıfsız şarlatanlarla dolu bir palyaço arabasına” devretmeye hazırlanıyor gibi olduğunu belirtmişti.[2]
Peki kimdi Mehmet Oz/Öz?
Tam adı Mehmet Cengiz Öz. 1960’da ABD/Cleveland'da doğmuş, babası aslen Konyalı Mustafa Öz, annesi Yıldız Suna Öz (Atabay), iki kız kardeşi var.
Muazzam prestijli bir eğitim hayatı olmuş. Harvard Üniversitesi’ni bitirdikten sonra Pensilvanya Üniversitesi’nde Tıp Fakültesi’nin yanı sıra -Trump'ın da mezun olduğu- Wharton School'dan işletme yüksek lisans dereceleri almış.
Columbia Üniversitesi Irving Tıp Merkezi'nde ihtisas eğitimine başlamış, 2001’de cerrahi profesörü olmuş. New York-Presbiteryen Hastanesi’nde çalışmış. Columbia Üniversitesi’nde üst düzey görevlerde bulunmuş, 2018’de emekli olmuş, 2022’de Senatör adaylığı sürecinde üniversite ile bağı sonlandırılmış.
1985 yılında İsveç kökenli bir aileden gelen eşi Lisa Öz (Lemole) evlenmiş. Lisa Öz, 1963’te Pensilvanya’da doğmuş. Reiki, enerji gibi mistik konularda eğitim almış ve bu uzmanlığını eşinin işlerine de katmış. New Jersey'de yaşıyorlar, dört çocukları olmuş ve hepsinin ikinci isim olarak Türkçe isimleri var, pek kullanmıyorlarmış.
Lisa Öz’ün babası Prof. Dr. Gerald Michael Lemole, ABD'deki ilk kalp nakillerinden birini gerçekleştiren ekipte yer almasıyla ünlü. Annesi Emily Jane Lemole (Asplundh) ise, 2012 yılından beri Kuzey Amerika Swedenborgian Kilisesi’ne bağlı “papaz”.
ABD'deki şöhretini kayınpederi sayesinde kazandığı söylenen Mehmet Öz, 1996'da yılın en başarılı Türk-Amerikalısı, 1999 Davos Dünya Ekonomik Forumu'nda Yarının Lideri seçildi. 2000'lerin başlarından itibaren Oprah Winfrey'in talk şovu sayesinde, sonrasında ise eşiyle birlikte yaptığı The Dr. Oz Show ile popülerliği arttı. Programlarıyla 9 ayrı Emmy Ödülü kitaplarıyla da çeşitli ödüller aldılar. 2009’da en önemli 500 Müslüman arasında gösterildi.
Mehmet Öz bir dönem Türkiye’ye de gelmiş, medyada tanınır ve sevilir olmuştu. Ürünleri, görsel medya programları, kitaplarıyla sağlık dünyasına damgasını vuruyordu.
Mehmet Öz’ün Senatör Adaylığı
Öz’ün, Bloomberg Tv’de yayımlanan ve 2012’de verdiği bir röportajında babasının “o başkan olacak” dediğini hatırlatılmış o ise henüz politikaya girmeyi düşünmediğini, hekim kimliğiyle bu işe girmek istemesine karşın televizyon şovundan zaman bulamayacağını söylemişti.
Aslında ister istemez siyasete temas ediyordu, ancak sağlık politikası konusundaki tutumları kamuoyu tarafından pek de istikrarlı görülmüyordu. Mesela 2010’dan itibaren Demokrat Başkan Obama'nın sağlık politikasını desteklemiş, 2013’te tv şovuna Michelle Obama’yı konuk almış, senatör adaylığı sırasında ise belirtilen politikaya karşı olduğunu açıklamıştı.
İngiliz Tıp Dergisi The BMJ'de 2014’te yer alan bir araştırma sonucu, Öz'ün şovunda verdiği tavsiyelerin yarısından fazlasının hiçbir kanıtı olmadığı veya mevcut bilimle tamamen çeliştiği açıklanmış, tanıttığı takviye ürünlerinin zayıflamaya yarayan mucize olarak tanıtması üzerine aynı yıl Senato duruşmasında sorgulanmıştı. Covid-19 pandemisinin ilk günlerinde Öz, virüsün tedavisinde sıtma ilacı hidroksiklorokin denemelerini hızlandırmak için Trump yönetimine lobi yapmış, Mart 2020'de kullanım yetkisi verilmiş ancak kısa süre sonra bu tedavinin etkisiz olduğu görülmüştü. Senato Finans Komitesi Başkanı Ron Wyden, Öz'ün bilimsel olmayan ciro geçmişini eleştirmişti. Öz, kürtajın hamileliğin herhangi bir aşamasında cinayet olduğu görüşündeydi.[3]
Tv programına 2016 kampanyasında çıkarttığı Cumhuriyetçi Trump ile irtibatı ilerlemiş ve beklediği zaman gelmişti.
Mehmet Öz, Kasım 2021’de emekli olan Cumhuriyetçi Pat Toomey'nin Kongre'deki koltuğu için, eşinin memleketi Pensilvanya’dan senatör adaylığını açıklamıştı ancak politikası hala belirsizdi.
Senatör aday adaylığında en yakın rakibi David McCormick, eşi eski başkan danışmanı Dina Powell McCormick’le birlikte Trump’ı ziyaret etmiş, iddialara göre söz konusu görüşmede Mehmet Öz’ün -muhtemelen babasının Müslüman cenaze töreninde çekilmiş- başörtülü kadınlarla bir fotoğrafını da öne sürerek, anılanın Müslüman geçmişinin ve çifte vatandaşı olduğu Türk kimliğinin, siyasi zayıflık oluşturacağını söylemişlerdi.[4]
Pentagon’da çalışmışlığı olan Fetullahçı Terör Örgütü’nün (FETÖ) akıl hocalarından Amerikan Girişim Enstitüsü-AEI üyesi Michael Rubin de yazılarında saldırıya geçerek, Öz’ün çifte vatandaşlığından vazgeçmeye isteksiz olduğunu, Türk vatandaşlığını korumak için askerlik hizmetini Türkiye'de yaptığını, ardından Türkiye seçimlerinde oy kullandığını, büyük olasılıkla ganimetten pay almak istediğini ifade etmiş;[5] aynı partiden Steve Schmidt de çifte vatandaşlığın adaylık için engel teşkil ettiğini ileri sürmüştü.[6]
Aslında Senato’da çifte vatandaş senatör örneği yoktu ama kanunen bir engel de bulunmuyordu. Mehmet Öz iki ülkeye birden angaje iken nasıl ABD’ye nasıl öncelik verebileceği sorgulanıyordu. Merve Kavakçı gibi örneklerden tanıdık gelecektir.
Gazeteci Josh Rogin Washington Post’taki yazısında T.C. Cumhurbaşkanı’nın “Senatör” Doktor Öz karşısında nüfuzu olup olmayacağını sorgulamış;
-ABD’nin daha önce hiç çifte vatandaşlığı olan, yabancı bir orduda görev yapmış ve vatandaşı olduğu diğer ülkeyle derin bağları bulunan bir senatör görmediğini, Mehmet Öz’ün Türk ve Müslüman mirasının Senatonun çeşitliliğine olumlu bir katkı sağlayabileceğini ancak Türkiye’deki mal varlıkları ve aile üyeleri nedeniyle Erdoğan’ın anılan üzerinde baskı kurabileceğini,
-Anılanın “senatör seçilebileceği anlaşılınca” Türkiye’deki iş ve siyaset çevreleriyle” olan bağlantılarının ortaya çıkarıldığını, örneğin Ankara merkezli Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu’nun (DEİK) 2019 New York Konferansı’nda konuştuğunu, aynı yıl Türk-Amerikan Ulusal Yönlendirme Komitesi (TASC) için düzenlenen bir bağış toplama etkinliğinde özel konuk olduğunu, TASC eşbaşkanı avukat Günay Evinch’in (Evinç) hukuk firmasının Türkiye’nin Washington Büyükelçiliği’yle birlikte ABD’deki Erdoğan karşıtları hakkında dosyalar oluşturmaya çalıştığının iddia edildiğini,
-Fetullah Gülen’le ilişkili olup 2021’de ABD vatandaşlığına geçen Enes Kanter Freedom’un, Öz’ün senatoya girmesi halinde Erdoğan’ın kolunun senatoda olacağını söylediğini, Öz’ün bir röportajda bu iddiayı reddederek görüşlerini Erdoğan’ın beğenip beğenmemesi konusunda endişe duymadığını belirttiğini, Öz’ün kampanya sırasında Gülen’i savunması ve Türkiye’nin Rusya’dan füze sistemleri almasına karşı çıkması gibi bazı tavırlarının Erdoğan’ın hoşuna gitmediğini,
-Öz’ün “Gülen’e dokunulamaz, darbeye karıştığına dair güvenilir bir iddia yok, Pensilvanya’da kalacak” derken, Türkiye’deki varlığının siyasi olmadığını da söylediğini, ancak 2013’te Türkiye-İsrail gerginliğinin zirve yaptığı bir dönemde İsrail’e gittiğini, 2018’de Suriyeli mülteci kamplarını ziyaret ettiğini,
-Dış İlişkiler Konseyi-CFR üyesi Steven Cook’un, Öz’ün T.C. Hükümetinin bir ajanı olduğuna dair kanıt olmadığını, ancak Hükümetin gözüne girmeye dayanan iş bağlantılarının olmasının hakkındaki soruları meşru kılacağını söylediğini
Yazmıştı.[7]
ABD’de Türkiye ve Mehmet Öz hakkındaki durum buydu. Ama İsrail-ABD çifte vatandaşı politikacılar çoktu, “İsrail Başbakanı'nın Senato ve Kongre üzerinde bir etkisi olup olmayacağı” sorgulanmıyordu.
Mehmet Öz, ABD-T.C. çifte vatandaşlığı sebebiyle yaratılan polemiklere tepki olarak, “senatör seçilirse yemin etmeden önce Türk vatandaşlığını bırakacağını” belirtmişti.[8]
Aynı dönemde Trump’ın atamasıyla Başkanlık Spor, Zindelik ve Beslenme Konseyi (PCSFN) üyesi olan Öz, Biden’ın “tarafsız danışmanlık ve konsey üyeliği prensibi” gerekçe gösterilerek üyelikten çıkarılmıştı.
İlk engel geçildi ve 5 Haziran 2022 tarihinde ön seçimi Trump’ın desteklediği Mehmet Öz kazandı.
Ancak mücadelesi devam ediyordu. Kasım 2022 Kongre Ara Seçimlerinde senatörlük için Demokrat Vali Yardımcısı John Fetterman’ın karşısına çıktı.
Seçim startının verilmesiyle, Amerika'daki Twitter gündeminin ilk sırasına Cumhurbaşkanı Erdoğan yerleşti. Öz için "Erdoğan'ın adamı", "Öz'e oy vermek Erdoğan'a oy vermektir" tarzı paylaşımlar yapıldı.
New Jersey’de ikamet edip Pensilvanya’dan aday olması, Türk Hava Yolları reklamlarında yer alması da kamuoyunda tartışıldı.
Eski bir kitap olan ve filmi de çevrilen Oz Büyücüsü’ne atıfla, sahte mucizeler yarattığı iddialarıyla propaganda yapıldı.
Öz'ün 2018’de Cumhurbaşkanlığı Seçimleri’nde oy verirken çekilen fotoğrafları servis edilince, kampanya yöneticisi Brittany Yanick Öz’ün Erdoğan’ın rakibi Muharrem İnce'ye oy verdiğini açıkladı, Öz de bu sözleri yalanlamadı.[9]
Fetterman Yunan ve Ermeni lobisinden büyük destek almıştı. Öz’den sözde Ermeni Soykırımı'nı inkâr etmeyi bırakması istendi.
Kasım 2022'de Fetterman için düzenlenen mitingde konuşma yapan Obama da Öz'ü televizyon programında yanlış bilgi yaymakla suçladı.
Mehmet Öz ise, YouTube kanalında yayınlarını sürdürdü, Robert Kennedy’yi de konuk etti.
Seçimler bittiğinde Mehmet Öz oyların yüzde 48,1'ini almış ve senatör seçilememişti.
Neler Olacak?
Mehmet Öz’ün Senatör olma çabası başarısızlıkla sonuçlansa da Trump’ın anılanla çalışma isteği bakiydi.
Trump, karakter yapısının bir sonucu olarak Türkiye lideriyle yakın ilişkiler kurma eğiliminde olsa da ülkesinin çıkarlarını önceleyen veya bu çizgide kendisine devlet aklı tarafından istikamet verilen bir politikacı.
ABD ile yalancıktan da olsa “dost ve müttefik” olmaya alışmıştık ta ki son 20 yıl uyanana kadar. Çuval, rahip, darbe anahtar kelimeler.
Bu çerçevede Mehmet Öz’ün ABD’deki muhtemel siyasi-bürokratik pozisyonu, ABD ve Türkiye kamuoyunun tepkileri değerlendirildiğinde denilebilir ki hakkında genellikle sempatik bir kişi algısı var ama zaman zaman da antipatik bulunmuyor değil.
Göreve geldiğinde her aşamada kamuoyundaki dikkatlerin ötesinde eleştiri oklarını çekecektir.
Çoktan tercihini yapmış olsa gerek. Tabii ki “şayet bir engelle karşılaşmayıp göreve başlayabilirse” ülkesi için çalışacaktır.
Bu arada engel konusu aşı karşıtı aktivist Robert Kennedy için de geçerli, ona yönelik antipati de hatırı sayılır düzeyde.
Senato’daki üç ayrı daimî Komite’nin CMS üzerinde soruşturma yetkisi var, dolayısıyla Mehmet Öz’ün “hata veya acemilik payı” yok denilebilir. Zira zayıflama konusundaki tavsiyeleri dayanaksız diye Senato’da savunma yapmak zorunda kalmıştı.
Bu arada Mehmet Öz’ün oylamada göreve uygun bulunması halinde, yemin etmeden önce Türk vatandaşlığını bırakıp bırakmayacağı merak konusu.
Türkiye bağlantılı yatırımları dikkate alındığında çok zor görünüyor. Zira burada çok da halkın gündemine girmek istemediği anlaşılıyor ve 10 yıl kadar önceki şovmen-doktor imajıyla tanınıyor.
Ayrıca, Senato’da ritüel gereği “kitaba el basıp, sağ elini öne açık şekilde havaya kaldırıp yemin ederek” görevine başlayacak, bu da başka bir polemiği beraberinde getirecek.
Aşağıda Öz’ün selefi Chiquita Brooks-LaSure’in, HHS sekreterinin düzenlediği yemin töreninde çekilen fotoğraf var.
[2] https://www.cspinet.org/statement/mehmet-oz-unqualified-run-medicare-and-medicaid
[3] https://thehill.com/policy/healthcare/5000821-trump-oz-cms-medicare-medicaid/
[5] https://www.aei.org/op-eds/mehmet-oz-and-the-cypriot-national-guard/
[6] https://www.politifact.com/article/2021/dec/03/dr-oz-holds-dual-citizenship-turkey-s-no-bar-senat/
[8] https://x.com/DrOz/status/1504197176188190724
[9] https://abcnews.go.com/US/dr-ozs-vote-2018-turkish-election-renews-criticism/story?id=84326742
.
