AFAD VE SİVİL SAVUNMA TEŞKİLATI KURULMASI HAKKINDA GÖRÜŞ VE ÖNERİLER
Dr. Hakan ÇAVAŞ Jeofizik Yük.Müh.
İçindekiler
ORGANİZASYON YAPISI NASIL OLMALIDIR? .......................................................................................... 4
AFETLERDE ULUSAL KURUM VE KURULUŞLAR ...................................................................................... 5
AFET VE ACİL DURUM YÖNETİMİ BAŞKANLIĞI .................................................................................. 5
BİLGİ SİSTEMLERİ VE HABERLEŞME DAİRESİ BAŞKANLIĞI ................................................................. 5
DEPREM DAİRESİ BAŞKANLIĞI ............................................................................................................ 5
DEPREM DANIŞMA KURULU .............................................................................................................. 5
İYİLEŞTİRME DAİRESİ BAŞKANLIĞI ..................................................................................................... 6
MÜDAHALE DAİRESİ BAŞKANLIĞI ...................................................................................................... 6
PLANLAMA VE ZARAR AZALTMA DAİRESİ BAŞKANLIĞI .................................................................... 6
SİVİL SAVUNMA DAİRESİ BAŞKANLIĞI ............................................................................................... 6
STRATEJİ GELİŞTİRME DAİRESİ BAŞKANLIĞI ...................................................................................... 6
YÖNETİM HİZMETLERİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI ..................................................................................... 6
AFET VE ACİL DURUM YÜKSEK KURULU ............................................................................................ 6
AFET VE ACİL DURUM KOORDİNASYON KURULU .............................................................................. 6
TAŞRA TEŞKİLATI ................................................................................................................................. 6
a)İl Afet Ve Acil Durum Müdürlükleri ............................................................................................. 6
b) Afet ve Acil Durum Arama ve Kurtarma Birlik Müdürlükleri .................................................... 7
c)Ulusal Medikal Kurtarma Ekibi (UMKE) ...................................................................................... 7
TÜRKİYE KIZILAY DERNEĞİ .................................................................................................................. 7
AFET RİSKLERİNİN AZALTILMASI PLATFORMU .................................................................................. 7
SİVİL TOPLUM ÖRGÜTLERİ (STK) ........................................................................................................ 7
ARAMA KURTARMA DERNEĞİ (AKUT) ............................................................................................... 7
SİVİL TOPLUM AFET PLATFORMU'NUN (SİTAP) ................................................................................. 7
AFETLERDE ULUSLARARASI KURUM VE KURULUŞLAR .......................................................................... 8
a) BM Sistemi .................................................................................................................................. 8
I. Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) ...................................................................... 8
II. Birleşmiş Milletler İnsani İşler Koordinasyon Ofisi (UNOCHA) ............................................... 8
III. Birleşmiş Milletler Çocuk Fonu (UNICEF) ............................................................................ 8
IV. Dünya Gıda Programı (WFP) ............................................................................................... 8
V. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ................................................................................................... 8
b) Sivil toplum örgütleri Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Hareketi ................................................... 8
c) Amerika Birleşik Devletleri Uluslararası Kalkınma Ajansı (USAID) .............................................. 8
d) Uluslararası Finansal Kuruluşlar ................................................................................................ 8
I. Dünya Bankası ........................................................................................................................ 8
II. Uluslararası Para Fonu ............................................................................................................ 8
AFAD VE SİVİL SAVUNMA TEŞKİLATI ÖNERİSİ
3
e) NATO .......................................................................................................................................... 8
a) BM Sistemi .................................................................................................................................. 8
I. Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) ......................................................................... 8
II. Birleşmiş Milletler İnsani İşler Koordinasyon Ofisi (UNOCHA) ................................................. 8
III. Birleşmiş Milletler Çocuk Fonu (UNICEF) ................................................................................ 8
IV. Dünya Gıda Programı (WFP) ................................................................................................... 9
V. Dünya Sağlık Örgütü ................................................................................................................... 9
B) Uluslararası sivil toplum örgütleri ................................................................................................... 9
ULUSLARARASI KIZILHAÇ VE KIZILAY HAREKETİ ................................................................................ 9
Uluslararası Kızılhaç Komitesi (ICRC) .................................................................................................. 9
ULUSAL KIZILAY VE KIZILHAÇ DERNEKLERİ: ........................................................................................... 9
ULUSLARARASI KIZILHAÇ VE KIZILAY DERNEKLERİ FEDERASYONU (IFRC) ............................................ 9
A. Amerika Birleşik Devletleri Uluslararası Kalkınma Ajansı (USAID) ............................................... 9
B. Birleşik Devletler Ordusu ............................................................................................................. 9
C. Uluslararası Finansal Kuruluşlar .................................................................................................. 9
ı. Dünya Bankası ................................................................................................................................ 10
ii. Uluslararası Para Fonu .................................................................................................................. 10
KUZEY ATLANTİK ANTLAŞMASI ÖRGÜTÜ (NATO) ................................................................................ 10
PAN AMERİKAN SAĞLIK ORGANİZASYONU (PAHO PAN AMERICAN HEALTH ORGANIZATION) ........ 10
ULUSLARARASI ARAMA VE KURTARMA DANIŞMA GRUBU (INSARAG) ............................................. 10
ÜLKEMİZDE DEPREM İLE İLİŞKİLİ DERİN YANLIŞLIKLAR ....................................................................... 10
İMAR AFLARI; .................................................................................................................................... 10
İMAR AFFI HANGİ YILLARDA ÇIKTI? ............................................................................................... 11
ÖNERİ; AFAD VE SİVİL SAVUNMA TEŞKİLATI YAPISI ............................................................................ 12
EMASYA KANUNU ORGANİZASYON İÇİNDE YERİNİ ALMALIDIR. ........................................................ 13
MEVCUT ORGANİZASYONUN KONUMU GÖRSELLERİ ......................................................................... 14
HATIRLATICI NOTLAR: ........................................................................................................................... 17
SENDAİ RİSK AZALTIM ÇERÇEVESİ UYGULAMADA SORGULANMALIDIR. ........................................... 18
TAMP; Türkiye Afet Müdahale Planı? .................................................................................................. 19
TAMP HEDEFLERİ ............................................................................................................................... 20
İNCELENMESİ GEREKEN RAPORLAR ................................................................................................. 21
TÜRKİYE AFET VE ACİL DURUM YÖNETİM SİSTEMİ PLAN TÜRLERİ ..................................................... 25
AFET FİNANS VE KAYNAK YÖNETİMİ GRUBU: ANA ÇÖZÜM ORTAĞI; ............................................ 25
KAYNAKLAR ........................................................................................................................................
AFAD VE SİVİL SAVUNMA TEŞKİLATI
YENİDEN YAPILANMASI HAKKINDA GÖRÜŞ
VE ÖNERİLER
ORGANİZASYON YAPISI NASIL OLMALIDIR?
İnsanlık tarih boyunca birçok afete maruz kalmış ve afetlerle mücadele hususunda büyük tecrübeler edinmiş ve uluslararası dayanışmanın ve bütüncül müdahalenin önemini anlamıştır.
Gerek doğal gerekse insan kaynaklı olsun, bütün afetlere yönelik ve seferberlik halinde; seferberlik -afet öncesinde, seferberlik - afet sırasında ve seferberlik - afet sonrasında olmak üzere bütüncül bir müdahale gereklidir. 1999 Gölcük depremi ve 2023 Kahramanmaraş’ta yaşanan afet olaylarında yaşananlar AFET- SAVAŞ Hali durumları ile birlikte düşünülmelidir.
Faaliyeti değiştirilen ve kapatılan; Sivil Savunma Teşkilatı, merkez ve taşra olmak üzere ikiye ayrılmakta idi. Merkez teşkilatı: Sivil Savunma Genel Müdürlüğü ve buna bağlı Sivil Savunma Koleji, Sivil Savunma Birlikleriyle İkaz Alarm Merkezlerinden meydana gelmektedir. Genel Müdürlük; Genel Müdür, Genel Müdür Yardımcıları, Daire Başkanlıklarıyla Şube Müdürlükleri şeklinde düzenlenmiş idi.
Yaşananlarının gelecekte başımıza gelecek olaylarda, önceden kestirim yapılması, Planlama çalışmalarının aktif sonuçlarının uygulamaya geçilmesini sağlayacaktır.
Küreselleşme ile küçülen dünya da afetlere yönelik müdahale anlayışı ve oluşturulan afet yönetimi ve seferberlik sistemlerini birbirini etkileyen ve ihtiyaç duyan bir eksende birleşmektedir.
Seferberlik halinde de müttefik güçler ile birlikte alınacak önlemler organizasyon yapısı içerisinde ayrı ve önemli yeri olacaktır. SENDAI Afet Risk Azaltma Çerçevesi (2015-2030) prensiplerinin Afet kapsamında, Sivil Savunma politikalarının da birlikte yürütüleceği AFAD VE SİVİL SAVUNMA TEŞKİLATI yapılanması ile re-organize yapılması gerekliliğini ortaya koymaktadır.
Sivil Savunma Teşkilatı, 2023 Kahramanmaraş Depremi ile yeni bir boyut kazanmıştır. Kitlesel büyük sorunlar çalışmaları ile yeniden çalışabilir şekilde görülen aksaklıkların giderilmesi amacıyla tekrar düzenlenmelidir. 1999 Kocaeli depremi 2019 yılında AFAD olarak revize edilmiştir. 28 Şubat Sivil Savunma günü tekrar yaşatılmalıdır.
Acil durumlarda ve felaketlerde yaşamın, sağlığın ve mülkün korunmasını devlet sorumluluğudur. Devletler bu sorumluluğu kurum ve kuruluşlar aracılığı ile yerine getirirler.
AFAD VE SİVİL SAVUNMA TEŞKİLATI ÖNERİSİ
5
AFETLERDE ULUSAL KURUM VE KURULUŞLAR
2009 tarih ve 5902 sayılı “Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun” ile afet yönetim anlayış ve örgütlenmesi yeniden oluşturuldu, afet ve acil durumlar ile sivil savunmaya ilişkin hizmetleri yürütmek amacıyla Başbakanlığa bağlı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığının kuruldu. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ile birlikte, yasada değişiklik yapılmıştır.! Başbakanlığa bağlı kuruluşlarda Müsteşarlık makamları, Teşkilat Başkanlığı adı altında yapılandırılmıştır.
Afet öncesi kurum ve kuruluşlar arasında eşgüdümün sağlanması ve politikaların oluşturulması amaçlanmaktadır.
AFET VE ACİL DURUM YÖNETİMİ BAŞKANLIĞI
Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı; Afet ve acil durumlar ile sivil savunmaya ilişkin hizmetlerin ülke düzeyinde etkin bir şekilde gerçekleştirilmesi için gerekli önlemlerin alınması ve olayların meydana gelmesinden önce hazırlık ve zarar azaltma, olay sırasında yapılacak müdahale ve olay sonrasında gerçekleştirilecek iyileştirme çalışmalarını yürüten kurum ve kuruluşlar arasında koordinasyonun sağlanması ve bu konularda politikaların üretilmesi ve uygulanması başlıca görevleridir.
Afet Ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı merkez teşkilatı;
a) Bilgi Sistemleri ve Haberleşme Dairesi Başkanlığı
b) Deprem Dairesi Başkanlığı
c) İyileştirme Dairesi Başkanlığı
d) Müdahale Dairesi Başkanlığı
e) Planlama ve Zarar Azaltma Dairesi Başkanlığı
f) Sivil Savunma Dairesi Başkanlığı
g) Strateji Geliştirme Dairesi Başkanlığı
h) Yönetim Hizmetleri Dairesi Başkanlığı hizmet birimlerinden oluşur.
BİLGİ SİSTEMLERİ VE HABERLEŞME DAİRESİ BAŞKANLIĞI
Afet ve acil durum yönetim merkezlerinin, ortak haberleşme ve bilgi sistemlerinin standardını belirler ve de-netler. Afet ve acil durumlara ilişkin her türlü bilgi, haberleşme, tahmin ve erken uyarı sistemlerini kurmak, kurdurmak, bakım ve onarımını yapar veya yaptırır. Afet ve acil durumlara yönelik coğrafi bilgi sistemini kurdurur, il afet ve acil durum müdürlükleri arasındaki bilgi standartlarını oluşturur.
DEPREM DAİRESİ BAŞKANLIĞI
Depreme hazırlık, müdahale, deprem riski yönetimi, zarara uğraması muhtemel yerler ile zarara uğramış yerlerin imar, plan ve proje işlemlerinin yürütülmesini sağlar. Depreme hazırlık, müdahale ve iyileştirme aşamalarında kullanılabilecek kamu, özel ve sivil toplum kuruluşları ile yabancı kişi ve kuruluşlara ait her türlü kaynakların tespiti ve etkin kullanımı, depremler hakkında halkın bilgilendirilmesini sağlar.
DEPREM DANIŞMA KURULU
Depremden korunmak, deprem zararlarını azaltmak, deprem sonrası yapılacak faaliyetler hakkında öneriler sunmak ve depremle ilgili araştırmalar için politikaları ve öncelikleri belirlemek amacıyla kurulmuş kuruldur.
AFAD VE SİVİL SAVUNMA TEŞKİLATI ÖNERİSİ
6
İYİLEŞTİRME DAİRESİ BAŞKANLIĞI
Afet ve acil durum sonrası geçici yerleşmeyi sağlamak, zarara uğramış kişilerin tedavi, iaşe, ibate, sosyal ve psikolojik destek hizmetlerini ve hayatın normale dönmesini sağlayıcı tedbirleri almak.
MÜDAHALE DAİRESİ BAŞKANLIĞI
Afet ve acil durum esnasında kamu, özel ve sivil toplum kuruluşları, yabancı kişi ve kuruluşlara ait her türlü kaynakları değerlendirerek afet veya acil durumun etkilerini gidermeye yönelik müdahale çalışmalarını yürütür.
PLANLAMA VE ZARAR AZALTMA DAİRESİ BAŞKANLIĞI
Afet ve acil durum esnasında hasarı minimumda tutmak için gerekli planlamaları yapmakla görevlidir.
SİVİL SAVUNMA DAİRESİ BAŞKANLIĞI
Kamu kurum ve kuruluşları ile özel kuruluşlarda sivil savunma hizmetlerini planlamak, uygulamak ve denetlemek. Her türlü silahsız koruyucu ve kurtarıcı tedbirleri, acil kurtarma ve ilk yardım faaliyetlerini planlamak ve yürütmek. Seferberlik ve savaş hazırlıklarında ihtiyaç duyulacak sivil kaynakları tespit etmek başlıca görevleridir.
STRATEJİ GELİŞTİRME DAİRESİ BAŞKANLIĞI
Strateji geliştirme ve mali hizmetler birimlerine verilen görevleri yerine getirir.
YÖNETİM HİZMETLERİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI
Başkanlığın insan kaynakları politikasını ve performans ölçütlerini belirler. Başkanlık personelinin özlük işlemlerini yürütür. Başkanlığın idari ve mali hizmetlerini yürütür. Afet ve acil duruma ilişkin kaynakları yönetir. Ulusal seviyede lojistik hizmetlerini yapmak veya yaptırmak, yerel yönetimler, diğer kamu kurum ve kuruluşları ile sivil toplum kuruluşlarına destek sağlar. Başkanlık personelinin eğitim çalışmalarını yürütür. Yurtiçinde ve yurtdışında meydana gelen afet ve acil durumlara ilişkin yardım kampanyaları düzenler.
AFET VE ACİL DURUM YÜKSEK KURULU
Afet ve Acil Durum Yüksek Kurulu; Afet ve acil durumlarla ilgili olarak hazırlanan plan, program ve raporları onaylamakla görevli, Başbakan veya görevlendireceği Başbakan Yardımcısının başkanlığında ilgili bakanından oluşur.
AFET VE ACİL DURUM KOORDİNASYON KURULU
Afet ve acil durum hâlleri öncesinde hazırlık ve zarar azaltma, afet ve acil durum hâlinde müdahale, sonrasında ise iyileştirme çalışmalarını değerlendirmek, bunlara ilişkin alınacak önlemleri belirlemek, bu önlemlerin uygulanmasını sağlamak ve denetlemek, kurum ve kuruluşlar ile sivil toplum kuruluşları arasındaki koordinasyonu sağlamak amacıyla kurulmuştur.
TAŞRA TEŞKİLATI
Taşra teşkilatı; planlama ve zarar azaltma şube müdürlüğü, iyileştirme şube müdürlüğü, eğitim şube müdürlüğü, bilgi sistemleri şube müdürlüğü, sivil savunma şube müdürlüğü, yönetim hizmetleri şube müdürlüğü, afet ve acil durum yönetim merkezi, Afad arama ve kurtarma birlik müdürlüklerinden oluşur.
a)İl Afet Ve Acil Durum Müdürlükleri
İllerde bütünleşik afet ve acil durum yönetiminin tüm unsurlarını içerecek şekilde, Başkanlığın taşra teşkilatı olarak valiye bağlı il afet ve acil durum müdürlükleri kurulmuştur. Müdürlüğün sevk ve idaresinden, ildeki afet ve acil durum faaliyetlerinin yönetiminden birincil derecede vali sorumludur.
AFAD VE SİVİL SAVUNMA TEŞKİLATI ÖNERİSİ
7
b) Afet ve Acil Durum Arama ve Kurtarma Birlik Müdürlükleri
Bünyesinde afet ve acil durum arama ve kurtarma birlik müdürlükleri kurulabilir. Bu müdürlükler, il afet ve acil durum müdürlüğü emrinde görev yaparlar. Bu şekilde kurulacak müdürlük sayısı yirmiyi geçemez.
c)Ulusal Medikal Kurtarma Ekibi (UMKE)
Ülkemizde 1999’da meydana gelen depremler sonrasında, kurumların acil durum ve afet konusunda yeniden yapılandırılmasıyla; Sağlık Bakanlığı, Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Acil ve Afetlerde Sağlık Hizmetleri Daire Başkanlığı tarafından yürütülen, Afetlerde Sağlık Organizasyonu Projesi kapsamında, afete maruz kalmış kişilere doğru ve çabuk müdahale etmek amacıyla, 2004’te Ulusal Medikal Kurtarma Ekibi (UMKE) kurulmuştur.
Acil Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü bünyesinde Afet ve Acil Durum Yönetimi Daire Başkanlığına bağlı olarak 21 bölge, 81 ilde yaklaşık 4900 personeli ile ulusal ve uluslararası alanda acil, afet ve olağandışı durumlarda 24 saat görev yapabilme kapasitesine sahiptir.
TÜRKİYE KIZILAY DERNEĞİ
Afetten etkilenen vatandaşlara, su, yiyecek, giyecek, barınma gibi imkânları sağlamasının yanında, topladığı kan bağışı sayesinde gerektiğinde afetzedelere kan ve kan ürünlerinin teminini sağlar.
AFET RİSKLERİNİN AZALTILMASI PLATFORMU
Toplumun afetlere duyarlılığını artırmak ve risk azaltma çalışmalarında sürekliliği sağlamak, risk azaltma prensi-binin her düzeyde plan, politika ve programlarda dikkate alınmasını sağlamak üzere ihtiyaçları belirlemek, uygulamaları izlemek ve değerlendirilmesine katkıda bulunmak amacıyla kurulmuştur. 2011 yılında kurulan ve 53 üyesi bulunan Platform yılda en az bir defa toplanır ve sekretarya hizmetleri AFAD tarafından yerine getirilir.
SİVİL TOPLUM ÖRGÜTLERİ (STK)
Sivil toplum kuruluşları, doğal afetlere son derece duyarlıdır. Ülkemizde afetlerde yardımcı olmak üzere kurulan birçok kuruluş bulunmasının yanı sıra, bu kuruluşlar haricinde, asıl görevi başka alanda olan sivil toplum kuruluşları da afet anında ve sonrasında, yardım çalışmalarına destek vermektedir.
Afet durumlarında sivil toplum kuruluşlarının asıl rolü merkezi ve yerel idarelerin yönlendirmesiyle hareket etmek ve bu idarelere yardımcı olmaktır. Destek görevinde bulunan STK’ların neredeyse tamamı gönüllülük esasıyla çalışır.
ARAMA KURTARMA DERNEĞİ (AKUT)
Dağ ve doğa koşullarında meydana gelen kaybolma ve kaza olaylarında, deprem, sel gibi doğal afetlerde ve büyük kazalarda, tamamen gönüllü olarak, amatör bir çalışma ve profesyonel bir yaklaşım ile başı dertte olan kişilere en kısa sürede ulaşmak, yardım için gereken uygun koşulları yaratmak, doğru arama kurtarma çalışması yaparak, kazazedelere temel ilk yardım desteğini sağladıktan sonra emniyetli ortam koşullarına nakillerini sağlamak, bu tür olaylarda can kaybını en aza indirmek ve arama kurtarma konularında toplumumuzu bilgilendirmek derneğimizin genel amacıdır.
SİVİL TOPLUM AFET PLATFORMU'NUN (SİTAP)
Afet alanında STK’lar tarafından yapılan çalışmaların verimliliğini ve etkinliğini arttırmak amacıyla 2013 yılında kurulmuştur.
AFAD VE SİVİL SAVUNMA TEŞKİLATI ÖNERİSİ
8
AFETLERDE ULUSLARARASI KURUM VE KURULUŞLAR
Bir felakette, bir ulusun cevap verme yeteneği yetersiz kaldığında, uluslararası yardım gerekli hale gelir. Birleşmiş Milletler (BM), bir felakette özel ihtiyaçları ele alan uzmanlaşmış BM kuramları ile merkezi koordinasyon kuruluşu olarak yaygın bir şekilde görev alır. BM’ye ek olarak, birçok örgüt ve dernek uluslararası yardıma katılır.
a) BM Sistemi
I. Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP)
II. Birleşmiş Milletler İnsani İşler Koordinasyon Ofisi (UNOCHA)
III. Birleşmiş Milletler Çocuk Fonu (UNICEF)
IV. Dünya Gıda Programı (WFP)
V. Dünya Sağlık Örgütü (WHO)
b) Sivil toplum örgütleri Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Hareketi
c) Amerika Birleşik Devletleri Uluslararası Kalkınma Ajansı (USAID)
d) Uluslararası Finansal Kuruluşlar
I. Dünya Bankası
II. Uluslararası Para Fonu
e) NATO
a) BM Sistemi
Birleşmiş Milletler, ikinci dünya savaşından sonra ortaya çıkan, afetlerde müdahalelerde bulunma, kuşakları koruma ve daha iyi yaşama koşulları sağlama konularında küresel çapta projeler üreten ve uygulamalarda bulunan hükümetler arası kuruluştur.
I. Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP)
Afetlere karşı ekonomik, sosyal ve fiziksel anlamda savunmayı artırmak için; yetersiz fiziksel altyapı, çevresel kaynakların yönetim, toprak kullanımı, yoksulluk, dışlanma, kentleşme ve nüfus artışı, yanlış planlama, zayıf idari kontrol sistemleri, sivil çatışmalar ve ekonomik durumlara bağlı sorunların çözümü noktasında UNDP devreye girmektedir.
II. Birleşmiş Milletler İnsani İşler Koordinasyon Ofisi (UNOCHA)
BM’nin afetlere yönelik faaliyetlerinin yönetimi ve koordine edilmesinden sorumlu kuruluşudur. UNOCHA faaliyetlerini yürütürken UNDP, WHO, UNICEF veya WFP gibi kuruluşlar ile Kızılay ve Kızılhaç gibi ulusal ve uluslararası sivil toplum kuruluşları ile işbirliği halindedir. Tüm yardımlar afetten etkilenen ülkenin talebi üzerine ve o ülkeyi destekleyecek şekilde yapılır. Uluslararası yardım ve desteğin koordine edilmesi görevleri arasındadır. Uluslararası yardım ve müdahale faaliyetlerini Üç seviyede koordine eder;
a) Müdahale ve yardımda bulunan ülke ve örgütler arasında, ulusal seviyede
b) Afetten ülkenin başkentinde ülke seviyesinde,
c) Afet bölgesinde.3
III. Birleşmiş Milletler Çocuk Fonu (UNICEF)
UNICEF, Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu, çocuk haklarının uygulanmasını destekleme konusunda uzmanlaşmış Birleşmiş Milletler kurumudur.
AFAD VE SİVİL SAVUNMA TEŞKİLATI ÖNERİSİ
9
IV. Dünya Gıda Programı (WFP)
V. Dünya Sağlık Örgütü
Dünya Sağlık Örgütü; acil durumların ve afetlerin etkilerini sektörler arası işbirliği çalışmaları ile azaltmaya çalışır. Özellikle üye ülkelerle işbirliği içinde bölgesel, ulusal ve toplumsal mekanizmaları geliştirme ve artırma; sağlık sektörünün acil durum yönetim kapasitesini güçlendirme çalışmalarını yürütür. Hükümetler, diğer makamlar ve bölgesel kuruluşlar işbirliği yaparak limitli kaynakların koordineli ve uygun maliyetli yollarla gön-derilmesini sağlar. Yine Dünya Sağlık Örgütü acil durum ve afetlerle bağlantılı ani ve uzun dönemde oluşabilecek sakatlıklar, ölüm ve hastalıkların azaltılması çalışmalarını yürütür.
B) Uluslararası sivil toplum örgütleri
ULUSLARARASI KIZILHAÇ VE KIZILAY HAREKETİ
Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Hareketi; dil, din, ırk, sınıf ve siyasi görüş ayrımı yapmadan insani yardım faaliyetlerinde bulunur. Bünyesinde üç ayrı kurumsal yapıyı barındırmaktadır.
Uluslararası Kızılhaç Komitesi (ICRC)
1863 yılında kurulan, merkezi İsviçre’de olan bağımsız bir insani yardım örgütüdür. Silahlı çatışmaların askeri ve sivil kurbanlarının korunmasını sağlar. Afetlere yönelik insani müdahalelerde de bulunmaktadır
ULUSAL KIZILAY VE KIZILHAÇ DERNEKLERİ:
Kızılhaç ve Kızılay dernekleri ülkelerinde afetlere hazırlık için plan hazırlamakta ve ulusal planların yapılmasını teşvik etmektedir. Türk Kızılay’ı, birçok uluslararası afet müdahalesinde yer almış bir ulusal dernektir; Türkiye Cumhuriyeti Devletinin 1954 tarihinde imzaladığı Savaş Durumunda Sivillerin Korunmasına İlişkin 1949 tarihli Cenevre Konvansiyonu ve 1986 yılında 25 inci Uluslararası Kızılhaç Kızılay Konferansında 31 nolu Kararı çerçevesinde; afetlerde ve olağan dönemde ihtiyaç sahipleri ve korunmasızlara yönelik yardım sağlamak, toplumda yardımlaşmayı geliştirmek, güvenli kan teminini gerçekleştirmek ve zarar görebilirliği azaltmak temel görevlerdir.
ULUSLARARASI KIZILHAÇ VE KIZILAY DERNEKLERİ FEDERASYONU (IFRC)
Kızılay ve Kızılhaç derneklerinin bir araya gelerek oluşturduğu bir üst örgütlenmesi olup; din, dil, ırk, sınıf ve politik görüş ayrımı yapmadan insani yardım yapmaktadır. 1919 yılında kurulmuş olup merkezi İsviçre’dedir. Faaliyetlerini; insani yardım, afet müdahalesi, afet hazırlığı ve toplum sağılığıdır. IFRC afetlerden ve krizlerden etkilenen ülkelerde gerçekleştirilen insani yardım faaliyetlerini kontrol eder. Uluslararası müdahaleleri yönetir bunu yaparken üye ülkelerin ulusal personelinden faydalanır. Gıda, barınak, su yardımlarını organize ederken temizlik, iletişim ve sağlık hizmetlerine yönelik faaliyetler yürütür.
A. Amerika Birleşik Devletleri Uluslararası Kalkınma Ajansı (USAID)
B. Birleşik Devletler Ordusu
C. Uluslararası Finansal Kuruluşlar
ı. Dünya Bankası
ii. Uluslararası Para Fonu
KUZEY ATLANTİK ANTLAŞMASI ÖRGÜTÜ (NATO)
Askeri örgütler insan gücü ve imkânları bakımından çok geniş kaynaklara sahiptir ve hükümetlere yardım edebilecek potansiyele sahiptirler. Hükümetler destek istediğinde askerler sivil yetkililere destek olabilmektedirler. NATO on iki üye ülke tarafından 1949’da kurulmuştur barış zamanlarındaki görevlerinden biri de afetlere yönelik müdahalelerde bulunmaktır.
NATO BM Şartnamesinin bağımsız ülkelerin bireysel ve toplu savunma konusundaki doğal haklarını teyit eden 51. Maddesi’ne göre kurulmuştur. İttifakın amacı; “Kuzey Atlantik sahasında barışçıl ve dostane ilişkileri” geliştirmektir. NATO konumu üye ülkelerin üzerinde olan hükümetler arası bir örgüttür. Afet ve acil durumlar sonrası NATO acil yardımlarda buluna bilmektedir. NATO bünyesinde çalışan doktorlar afetzedelere hizmet verebilmekte, mühendisler yeniden yapılanma çalışmalarında rol alabilmektedirler. NATO’nun afetlere yönelik müdahale kapasitesini arttırmasının bir diğer sebebi de olası kimyasal, biyolojik ve nükleer terör saldırıları sonrası alması gereken rol dür.
NATO herhangi bir afet müdahalesinde yardım faaliyetlerine BM’nin özellikle de UNOCHA’ nın ve afete maruz kalmış ülkenin yetkili makamlarının birlikte önderlik edeceğini kabul etmektedir. NATO bünyesinde kurulan 26 Müttefik ülke ve 20 ortak ülkeyi de kapsayan kısa adı EADRCC olan Avrupa-Atlantik Afet Yardımı Eşgüdüm Merkezi ittifakın krizlere yönelik temel müdahale mekanizmasıdır. NATO gerektiğinde bilgi almak için UNOCHA irtibat görevlisini de bünyesinde bulundurur.
PAN AMERİKAN SAĞLIK ORGANİZASYONU (PAHO PAN AMERICAN HEALTH ORGANIZATION)
PAHO Pan-Amerikan sağlık organizasyonu (PAHO), afet durumlarında insani yardım sağlayan uluslararası halk sağlığı örgütüdür. Bu organizasyon halk sağlığı alanlarında teknik yardım sağlar ve acil durum hazırlık ve afet yardım koordinasyonu sağlar.
ULUSLARARASI ARAMA VE KURTARMA DANIŞMA GRUBU (INSARAG)
1991 yılındaki kuruluşundan bu yana Uluslararası Arama ve Kurtarma Danışma Grubu (INSARAG), insani eşgüdüm ve müdahalenin daha etkili, zamanında ve tutarlı hale getirilmesi konusunda BM görevinin güçlendirilmesine önemli katkıda bulunmuştur. BM çatısı altında faaliyet gösteren afet yöneticileri, devlet memurları, sivil toplum kuruluşları ve USAR (Urban Search And Rescue) uygulayıcılarından oluşan bir hükümetler arası insani ağ olup, yetkisi dâhilinde Uluslararası Afet Zararlarının Azaltılması Stratejisinin (ISDR) uygulanmasına katkıda bulunur. Bir afetin hemen sonrasında arama ve kurtarmanın kritik hayat kurtarma faaliyetine üstün nitelikte destek verilmesini sağlar.
ÜLKEMİZDE DEPREM İLE İLİŞKİLİ DERİN YANLIŞLIKLAR
İMAR AFLARI;
İmar affı veya diğer adıyla imar barışı, taşınmaz gayrimenkullerin yasal hale getirilmesini kapsayan, mevcut mevzuata uymayan yapılara verilen resmi izindir. Yani mevcut kanuna göre yapılmayan yapılar, kaçak yapılar ve gecekondular gibi sorunları düzenleyen kanundur.
Çarpık şehirleşmenin en büyük sebebi olan imar affı, Cumhuriyet tarihinde ilk kez 1949’da gerçekleşmiştir. 5431 sayılı “Ruhsatsız yapıların yıkılmasına” ve 2290 sayılı Belediye Yapı ve Yollar Kanunun 13. Maddesinin değiştirilmesine dair kanunun 1. maddesi ruhsatsız yapılara imar planına
AFAD VE SİVİL SAVUNMA TEŞKİLATI ÖNERİSİ
11
uygun olmaları halinde yıkılmamalarına olanak sağlamıştı. Bu kanun gelecek senelerdeki uygulamalara emsal teşkil etti.
2022 yılından önce İmar affı, en son 31 Aralık 2017 yılından önce yapılan, ruhsata aykırı yapılan veya ruhsatsız imar ve iskânlar için 8 Haziran 2018 yılında çıkarıldı. Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum, 2018 yılındaki imar affından yaklaşık 7,4 milyon vatandaşın yararlandığını açıklamıştı.
İMAR AFFI HANGİ YILLARDA ÇIKTI?
a. 1966 Yılı 775 Sayılı Yasa
b. 1976 Yılı 1990 Sayılı Yasa
c. 1983 Yılı 2085 Sayılı Yasa
d. 1984 Yılı 2981 Sayılı Yasa
e. 1986 Yılı 3290 Sayılı Yasa
f. 1987 Yılı 3366 Sayılı Yasa
g. 1988 Yılı 3414 Sayılı Yasa
h. 1989 Yılı 2981 Sayılı Yasa
i. 2008 Yılı 5784 Sayılı Yasa
j. 2022 Yılı 31927 Yönetmelik
Bu yasalar ne amaçla çıkarılmıştır? Konunun irdelenmesi için yapılacak sorgulamada, imar affı yasalarının sosyolojik etkisinde, fertlerin konut ihtiyaçlarının karşılanması hususunda kontrol dışı yapıların devletçe meşru hale yasalar ile getirilmesi olarak açıklanabilir.
Gerekçe her zaman aynı olmuştur. “MAĞDURİYETLERİN GİDERİLMESİ AMAÇLANMAKTADIR”
Siyasilerin açıklamalarında, yüz binlerce vatandaşın ve binlerce ailenin iptal edilen yapı kayıt belgeleri sonucunda idari para cezası ve yıkım kararıyla karşı karşıya kaldığını dile getirerek “ Barınma ihtiyacını karşılamak üzere özel mülkiyetler üzerine yapılmış ve yapı kayıt belgesi almış, bir kısım yapı kayıt belgesi iptal olmuş ve iptal olma aşamasında olan yapılar; kamu zararı, iskân ve imar yönünden incelenmek sureti ile yapı sahiplerinin yaşadıkları mağduriyetlerin giderilmesi amaçlanmaktadır.”
İmar afları mevcut mevzuata uygun olarak yapılmayan birçok yapıyı kapsamaktadır.
A. İskân belgesi bulunmayan yapılar,
B. Hisse veya arsa tapusuna sahip, ancak oturma izni olmamasına rağmen konut olan yerler,
C. Belirlenmiş olan maksimum yüksekliği aşarak kat çıkan plazalar,
D. Kat irtifak tapusu olmasına rağmen kat mülkiyeti tapusu olmayan yapılar,
E. Konut olarak sayılan ancak iş yeri veya ofis olarak kullanılan yerler ve çok daha fazlası imar barışından yararlandırılmıştır.
Tehlikenin boyutu zaten çarpık yapılaşmanın normalleştirilmesi olarak karşımıza çıkmıştır.
Af dışında tutulan alanlar olarak; hazineye ait sosyal donatı için kesin tahsisli araziler üzerinde bulunan yapılar, 3194 sayılı İmar Kanunu’nun Geçici 16. Maddesinde belirtilen istisnai alanlarda bulunan yapılar, Üçüncü şahısların sahip olduğu özel mülkiyete konu taşınmazlarda bulunan yapılar, imar barışından yararlandırılmamıştır.
I. Depolama amaçlı kullanılan yapılar
II. Askeri yapılar
III. Tarım alanları
IV. Turistik bölgeler
V. Boğaz hakkında bulunan yapılar
AFAD VE SİVİL SAVUNMA TEŞKİLATI ÖNERİSİ
12
VI. Sanayi bölgeleri
Kısmen çok yönlü koruma amaçlı affa dâhil edilmemişlerdir.
ÖNERİ; AFAD VE SİVİL SAVUNMA TEŞKİLATI YAPISI
Cumhurbaşkanına bağlı AFAD VE SİVİL SAVUNMA TEŞKİLATI olarak kurulmalıdır.
AFAD VE SİVİL SAVUNMA TEŞKİLATI, Başkan tarafından idare edilir.
AFAD VE SİVİL SAVUNMA TEŞKİLATI ihtiyaca göre yönetmelikle düzenlenmelidir.*
AFAD VE SİVİL SAVUNMA TEŞKİLATI görevleri şunlar olmalıdır;
Türkiye Cumhuriyetinin, Afetlere karşı ön tedbir, plan ve projelerinin bilimsel temelde ve teknolojinin en üst seviyesi kullanılarak gerekli ön istihbaratını yapmak ve projelendirmek asli görevi olmalıdır.
Devletin kadroları içinde bulunan bilim adamları ve etkin teknik personel, Üniversitelerin bünyesinde bulunan ilgili konuların uzmanları, Devletçe akredite olmuş sivil toplum kuruluşları, Mühendislik firmaları, Hukuk büroları, Özel sağlık birimleri dâhil, Telekomünikasyon şirketleri olmak üzere ülke çapında teşkilatı oluşturmak ve bu erken sivil savunma istihbaratını Cumhurbaşkanı, Genelkurmay Başkanı, Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreteri ile gerekli kuruluşlara ulaştırmada görevli olmalıdır.
AFAD VE SİVİL SAVUNMA TEŞKİLATI ‘na görevler dışında görev verilemez. AFAD VE SİVİL SAVUNMA TEŞKİLATI birimlerinin görev, yetki ve sorumlulukları Cumhurbaşkanınca onaylanacak bir yönetmelikte belirlenmelidir.* Etkin ve yetkin konusunda uzman olmayan kişi ve kuruluşlar yapıya dâhil edilmemelidir.
Bakanlıklar içinde gerekli koordinasyonları acil çözüm bulacak birimler oluşturulmalıdır.
AFAD VE SİVİL SAVUNMA TEŞKİLATI mensuplarına hizmetlerinin yerine getirilmesi sırasında bakanlıklar ile diğer kamu kurum ve kuruluşları gereken her türlü yardım ve kolaylığı göstermekle yükümlü olmalıdır.
Bakanlıklar ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarının yukarıda belirtilen görev ve yükümlülüklerinin yerine getirilmesiyle ilgili koordinasyonu sağlamak ve ön proje çalışmalarının yöneltilmesinde temel görüşleri oluşturmak ve uygulamayı belirlemek üzere, Cumhurbaşkanının başkanlığında Milli İstihbarat Koordinasyon Kurulu (MİKK) ile irtibatta sağlanmalıdır. Unutulmamalıdır ki! Büyük afetler Güvenlik zafiyetini de beraberinde getirecektir. AFAD VE SİVİL SAVUNMA TEŞKİLATI ‘nın Kurulunun sekretaryası hizmetleri AFAD VE SİVİL SAVUNMA TEŞKİLATI adına yürütmelidir.
Yerli ve yabancı her türlü kurum ve kuruluş, tüm örgüt veya oluşumlar ve kişilerle doğrudan ilişki kurabilmelidir, uygun koordinasyon yöntemlerini uygulayabilmelidir.
Olağanüstü haller ile seferberlik veya savaş halinin ilanında, AFAD VE SİVİL SAVUNMA TEŞKİLATI bakanlıklar, Türk Silahlı Kuvvetleri ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarıyla münasebetleri, Millî Güvenlik Kurulunun mütalaası alındıktan sonra Cumhurbaşkanı tarafından onaylanan yönetmelikle düzenlenmelidir.
Afet Yönetimi Strateji Belgesinin yasal dayanağının 29.5.2009 tarihli ve 5902 sayılı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ile Onuncu Kalkınma Planı (2014-2018) oluşturmaktadır. Belgenin uluslararası çerçeve belgelerle uyumu gözetilmiştir. Bu plan göz önüne alınmalıdır.
AFAD VE SİVİL SAVUNMA TEŞKİLATI ÖNERİSİ
13
AFAD VE SİVİL SAVUNMA TEŞKİLATI; Bilimsel yönetişimden-yönetime milli, şeffaf, gelişmeye açık sivil toplum kuruluşları, bireysel katkı koyan bireylerinde katılımına açık hızlı karar veren çözüm odaklı, siyasi etkinin olmadığı çalışan ve sadece görevini yapan kurum olmalıdır.
EMASYA KANUNU ORGANİZASYON İÇİNDE YERİNİ ALMALIDIR.
Genelkurmay Başkanlığı ile İçişleri Bakanlığı arasında 5442 sayılı İl İdaresi Kanunu 11/d maddesi gereğince alınması gereken müşterek tedbirlere ilişkin protokole kısaca "EMASYA" denilmektedir. EMASYA Protokolü, "Emniyet-Asayiş-Yardımlaşma" ifadelerinin kısaltılmış halidir.
İş bu Protokol 27 maddeden oluşarak, askere şehirlerde toplumsal olaylara müdahale imkânı tanımaktadır. Böylece teröre ilişkin şüphe olduğu durumlarda olaylara asker müdahale edebilmektedir.
Fakat söz konusu Protokol sadece terör olaylarına ilişkin toplumsal olaylarda askerden yardım alınmasını düzenlememiştir. İlaveten sel, yangın ve doğal afet gibi durumlarda ilçe veya illerde yeterli müdahale kuvvetinin bulunmadığı durumlarda keza askerden sivil bir kontrol ile yardım alınmasını düzenlemiştir.
EMASYA İçişleri Bakanlığı ile Genelkurmay Başkanlığı arasında 07 Temmuz 1997 tarihinde imzalanmıştır.
*İl İdare Kanunu’nda yapılan değişiklik ile askerin, polisin yetersiz kaldığı durumlarda toplumsal olaylara müdahalesine yönelik zorunlu bir düzenlemedir.
Fakat darbeye zemin hazırladığı ileri sürülerek 2010 yılında terörle mücadelede etkinlik gerekçesiyle iptal edilmiştir.
14 Temmuz 2016 tarihinde 6722 sayılı yasa ile tekrar yürürlüğe giren EMASYA Protokolü Türk Silahlı Kuvvetlerine, mülkü amirlere bilgi vermeden operasyon yapma yetkisi vermiştir.
Bu yetki 15 Temmuz 2016 hain darbesinde kötü niyetle yorumlanarak kullanıldığından etkisini amacına aykırılıktan yitirmiştir. Diğer bir ifadeyle 15 Temmuz 2016 tarihinde gerçekleşen hain darbeden sonra protokol, asıl amacına uygun kullanılmadığı ve milli güvenlik bakımından, sorun teşkil ettiği gerekçesiyle yeniden yürürlükten kaldırılmıştır.
EMASYA Protokolünün amacı askere, Valiliğin izni ile şehirlerdeki toplumsal olaylara müdahale etmektir.
Şehir merkezlerinde yaşanan toplumsal olaylarda gerekli istihbaratın asker ile paylaşılmasını gerekli olduğunu dile getiren bu protokol, daha sonrasında askeri darbelere zemin hazırladığı iddiası protokolü diğer amaçlar hiçe sayılarak kaldırılmasına sebep olmuştur.2010
Protokolün 4. maddesinde her türlü terör ve toplumsal olayları tanımlarken, yalnızca bu protokolün terör ve benzeri durumlarda uygulanama alanı olduğuna ilişkin bir zorunluluğun olmadığı aksine son dönemlerde Ülkemizde yaşanan yangın, sel ve doğal felaket gibi durumlarda da ilçe ve illerde gerekli kuvvetin bulunmamasından ve iş birliği ile koordinasyonun kurulmamasından kaynaklı kamu düzenin sağlanamadığı ve bu afetlerin önüne geçilemediği aşikârdır.
Kahramanmaraş depreminde akıllarda kalan soru olan; Asker neden geç geldi? Sorusunu açıklamak için kanunlarımızı, seferberlik ve Acil Afet müdahalelerinde Askerin rolü, yapısal olarak tekrar incelenmelidir.
AFAD VE SİVİL SAVUNMA TEŞKİLATI hukuk standartları çerçevesinde düzenleme revize edilerek yangın, sel ve doğal afet gibi durumlarda İçişleri Bakanlığı ile Genelkurmay Başkanlığı’nın kamu düzeninin
AFAD VE SİVİL SAVUNMA TEŞKİLATI ÖNERİSİ
14
sağlanabilmesi için koordineli halde iş birliği faaliyetlerinde bulunmaları ve kuvvet kullanmakla birlikte kuvvetin kaydırılmasıyla emir-komuta ilişkini özenle uygulamaları gerekmekte ve tedbirlerin ortaya konulması gerekmektedir.
MEVCUT ORGANİZASYONUN KONUMU GÖRSELLERİ
OLAYLARA MÜDAHALE SİSTEM SORUNUDUR.
EMİR – KOMUTA EKSİKLİĞİDİR.
ACİL DURUMLAR PRATİK VE ACİL MÜDAHALE GEREKTİRİR.
MÜDAHALE ANLIK DÜŞÜNÜLEREK DEĞİL,
PLANLI BİR ORGANİZASYONDUR.
AFAD VE SİVİL SAVUNMA TEŞKİLATI ÖNERİSİ
15
AFAD VE SİVİL SAVUNMA TEŞKİLATI ÖNERİSİ
16
AFAD VE SİVİL SAVUNMA TEŞKİLATI ÖNERİSİ
17
HATIRLATICI NOTLAR:
AFAD VE SİVİL SAVUNMA TEŞKİLATI ÖNERİSİ
18
SENDAİ RİSK AZALTIM ÇERÇEVESİ UYGULAMADA SORGULANMALIDIR.
(Orijinal Prensipler)
AFAD VE SİVİL SAVUNMA TEŞKİLATI ÖNERİSİ
19
TAMP; Türkiye Afet Müdahale Planı?
Ülkemizde yaşanan afetlerden elde edilen tecrübeler doğrultusunda afetlere etkin müdahaleyi sağlamak amacıyla 2014 yılında Türkiye Afet Müdahale Planı (TAMP) hazırlanmıştır. 24 Şubat 2022 tarihli ve 31760 sayılı Resmi Gazete ’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
TAMP’ın hazırlanmasında aşağıda yer alan kanun, kararname ve planlar göz önünde bulundurulmuştur.
a) 13/6/1958 tarihli ve 7126 sayılı Sivil Savunma Kanunu, Kapatılan kurumun kanunu dayanak olarak alınmıştır.
b) 15/5/1959 tarihli ve 7269 sayılı 7269 sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirler İle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun,
c) 15/7/2018 tarihli ve 30479 sayılı Resmi Gazete ‘de yayımlanan 4 sayılı Bakanlıklara Bağlı, İlgili, İlişkili Kurum ve Kuruluşlar ile Diğer Kurum ve Kuruluşların Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nin 522 nci maddesinin birinci fırkasının (ı) bendi,
d) 19/2/2011 tarihli 27851 sayılı Resmi Gazete ‘de yayımlanan Afet ve Acil Durum Yönetim Merkezleri Yönetmeliği,
e) 24/2/2022 tarihli ve 31760 sayılı Resmî Gazete ‘de yayımlanan Afet ve Acil Durum Müdahale Hizmetleri Yönetmeliği,
f) 1/10/2020 tarihli ve 31261 sayılı Resmî Gazete ‘de yayımlanan Kimyasal, Biyolojik, Radyolojik, Nükleer Tehdit ve Tehlikelere Dair Görev Yönetmeliği,
g) 18/8/2011 tarihli ve 28029 sayılı Resmi Gazete ‘de yayımlanan Ulusal Deprem Stratejisi Eylem Planı (UDSEP).
TAMP Raporunda deprem sonrası yapılacak çalışmaların ana dayanağı ve sorgulanması; SORUMLULUK! Afet ve acil durum hizmetlerinin koordinasyonundan, afet ve acil durumlara yönelik eğitim politikalarının oluşturulmasından ve bu konularda mevzuat düzenlemeleri yapılmasından AFAD sorumludur. Dolayısı ile İÇ İŞLERİ BAKANLIĞI eylemlerden sorumludur.
AFAD VE SİVİL SAVUNMA TEŞKİLATI ÖNERİSİ
20
Ulusal düzey çalışma grubu planlarının hazırlanması ve uygulanmasından çalışma grubundan sorumlu ana çözüm ortağı olan bakanlık, kurum ve kuruluşlar asli sorumlu olmakla birlikte, çalışma grubu planlarında görevlendirilen destek çözüm ortağı bakanlık, kurum ve kuruluşlar, özel sektör, STK’lar ve gerçek kişiler de ayrı ayrı sorumludur.
Bakanlık, kurum ve kuruluşlarda planların hazırlanması ve uygulanmasından; en üst yöneticiler, il afet müdahale planlarının hazırlanması ve uygulanmasından; valiler, özel kuruluşlarda ise işveren veya yetkili temsil organları sorumludur.
TAMP HEDEFLERİ
• Hayat kurtarmak,
• Kesintiye uğrayan hayatı ve faaliyetleri en kısa sürede normale döndürmek,
• Müdahale çalışmalarını hızlı ve planlı bir şekilde gerçekleştirmek,
• Afet bölgesinin ve çevresinin güvenliğini sağlamak,
• Halk sağlığını korumak ve sürdürmek,
• Mülkiyet, çevre ve kültürel mirası korumak,
• Ekonomik ve sosyal kayıpları azaltmak,
• İkincil afetleri önlemek ya da etkilerini azaltmak,
• Halkı bilgilendirmek ve süreçle ilgili iletişimi canlı tutmak,
• Kaynakların etkin kullanımını sağlamaktır.
TAMP ÖNCELİKLE PLANLARINI MASTER PLAN OLARAK ENERJİ VE TABİİ KAYNAKLAR BAKANLIĞINA BAĞLI YERBİLİMLERİ İLE İLGİLİ KURUMLARIN (MTA GİBİ),
YERBİLİMLERİ İLE İLGİLİ ÜNİVERSİTELER, İNŞAAT VE MİMARLIK FAKÜLTELERİ, İMAR PLANLARINDAN SORUMLU TÜM KAMU VE KURULUŞLARININ VERİ ENVANTERİ GÖZ ÖNÜNE ALINMADAN ÖNCELİK ÇALIŞMA ALANLARI ACİL PLANLARI HAZIRLAMADAN, SADECE AFET OLDUKTAN SONRA Kİ MÜDAHALESİNİ KAPSAMAKTADIR.
PLAN ENTEGRASYONUNDA BELİRTİLEN YÖNDEKİ ÇALIŞMALARIN SORGULANMASI GEREKMEKTEDİR.
AFAD VE SİVİL SAVUNMA TEŞKİLATI ÖNERİSİ
21
İNCELENMESİ GEREKEN RAPORLAR
İlçe AFAD Merkezi kurulan ilçelerde il afet müdahale planı dikkate alınarak ilçe afet müdahale planları hazırlanır. İl afet müdahale planı; İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü (İAADM) tarafından, İlçe AFAD Merkezi olmayan ilçeleri de dikkate alacak şekilde hazırlanır.
AFAD VE SİVİL SAVUNMA TEŞKİLATI ÖNERİSİ
22
OLAĞAN ÜSTÜ HALLER, OLAĞAN ÜSTÜ PRATİK YÖNETİM ORGANİZASYONLARINI YAPMALIDIR. OLAĞANÜSTÜ HALLER ÖNCEDEN OLASI TEDBİRLERİN PRATİK OLARAK PLANLAMASI VE BÖLGELERE GÖRE AYRI ÖNCELİK PLANLARINI GEREKTİRMEKTEDİR.
AFAD VE SİVİL SAVUNMA TEŞKİLATI ÖNERİSİ
23
TAMP RAPORUNDA AFET HABERLEŞME GRUBU BAŞLIĞI ALTINDA, ORGANİZASYONUN ASLİ, UNSURLARI ALT SERVİS ÇALIŞMA GRUBU OLARAK YER ALMIŞTIR.
TAMP PLANINDA,
“TAMP, ÜLKEMİZDE YAŞANABİLECEK HER TÜR VE ÖLÇEKTE, AFET VE ACİL DURUMLARA MÜDAHALEDE GÖREV ALACAK BAKANLIK, KURUM VE KURULUŞLAR, ÖZEL SEKTÖR, STK’LAR VE GERÇEK KİŞİLERİ KAPSAR. EŞ GÜDÜM EKSİKLİĞİ NEDENİYLE PLAN KAVRAMI ÇALIŞMAMIŞTIR.
*TAMP Raporunda; TAMP’ın başarısı; sorumlu ve ilgili tüm paydaşlar tarafından sahiplenilmesine, ilgili kurum ve kuruluşların koordinasyon içinde çalışmasına, belirlenen eylem ve hedeflerin zamanında, planın genel prensiplerine uygun şekilde gerçekleştirilmesine bağlıdır. Kahramanmaraş Depreminde ilkeler yaşama geçmemiştir.
“Başbakanlık AFAD koordinasyonunda birlikte çalışabilirliğin ön planda olduğu TAMP ile eşgüdüm halinde çalışan ana çözüm ortakları merkezde:”
I. İçişleri Bakanlığı
II. Ulaştırma, Denizcilik Ve Haberleşme Bakanlığı
III. Sağlık Bakanlığı
IV. Enerji Ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı
V. Çevre Ve Şehircilik Bakanlığı
VI. Aile Ve Sosyal Politikalar Bakanlığı
VII. Gıda Tarım Ve Hayvancılık Bakanlığı
VIII. Maliye Bakanlığı
IX. Türk Kızılay’ı
AFAD VE SİVİL SAVUNMA TEŞKİLATI ÖNERİSİ
24
*DEPREMDE ASKER NEDEN SAHADA OLMADI, SONRADAN DÂHİL EDİLDİ!
Nedeni Türkiye Afet Müdahale Planı; içinde planlanmadığı nedeniyle, Pratikte ne kadar gerekli olduğu görülmüştür.
Milli Savunma Bakanlığı ve Genel Kurmay Başkanlığı –ANA sistem içinde, ALT ÇALIŞMA GRUBUNDADIR.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı -İŞ Güvenliği örgütleri yok.
Sivil savunma Teşkilatı –Yok (Kapatıldı)
İllerde ise İl Afet Müdahale Planı kapsamında Valilik İl Afet ve Acil durum Müdürlükleri koordinasyonunda aynı kurumların taşra teşkilatları.
TAMP ile herhangi bir afet anında kimin ne yapacağı ve müdahalenin nasıl bir organizasyon içinde yapılacağı şimdiden belirlenmiş durumda.
Müdahalede yürütülen hizmetlerin niteliğine göre oluşturulan 28 hizmet grubu bulunuyor. TAMP deprem, sel, heyelan, çığ, yangın, endüstriyel kazalar ve toplu nüfus hareketleri gibi afet ve acil durumlara müdahalede görev alacak hizmet grupları ve koordinasyon birimlerinin rollerini, görev ve sorumluluklarını uzmanlık alanlarına uygun bir biçimde tanımlıyor, afet öncesi, afet sırası ve sonrasındaki müdahale planlamasının temel prensiplerini belirliyor.
TAMP’ın bilişim altyapısı olan Afet Yönetimi ve Karar Destek Sistemi, AYDES, müdahalede görevli olan tüm kurum ve kuruluşların talep ve kaynak yönetimi yapabileceği, oluşturduğu iletişim ağı sayesinde ortak karar-destek mekanizmalarıyla daha hızlı koordinasyona imkân sağlayan web tabanlı bir bilgi sistemidir.
“……..TAMP’ın destekleyen unsurlardan biri de afet anında ihtiyaç duyulacak geçici barınma malzemelerinin gerekli yerlerde zamanında ulaşabilmesi için ’Türkiye çapında kurulan 27 Afet Bölgesel Lojistik Depo ve 54 Lojistik Destek (Cep) Depodan 1 tır dakikalar içinde yüklenerek yola çıkabiliyor’’ ; Lojistik merkezlerden bir tır dakikalar içinde yüklenerek yola çıkabiliyor, malzemeler uzaktan takip ve kontrol edilebiliyor.” https://www.afad.gov.tr/turkiye-afet-mudahale-plani
DEPREM VERİLERİNİN YORUMLANABİLMESİ İÇİN UZAKTAN TAKİP VERİLERİ İNCELENMELİDİR!
Sistemin işlerliğini ve toplumsal farkındalığı arttırmak için tüm Türkiye’de düzenli olarak her seviyede eğitim ve tatbikatlar düzenleniyor.
Her türlü afet ve acil durum için hızlı, etkili ve kapsamlı bir müdahale organizasyonu oluşturan Türkiye Afet Müdahale Planıyla,
Daha kısa zamanda, daha geniş alanda, daha çok hayat kurtarılacak...
Kaynakların etkin kullanımı ile müdahale çalışmaları hızlı bir şekilde gerçekleştirilecek…
Ekonomik ve sosyal kayıplar en aza indirilecek...
Kesintiye uğrayan yaşam faaliyetleri en kısa sürede normale dönecek...
*Kahramanmaraş Depreminde karşılık bulmamıştır.
AFAD VE SİVİL SAVUNMA TEŞKİLATI ÖNERİSİ
25
TÜRKİYE AFET VE ACİL DURUM YÖNETİM SİSTEMİ PLAN TÜRLERİ
*TAMP, ülkemizde yaşanabilecek her tür ve ölçekte, afet ve acil durumlara müdahalede görev alacak bakanlık, kurum ve kuruluşlar, özel sektör, sivil toplum kuruluşları (STK) ve gerçek kişileri kapsamaktadır.! STK’LAR, BELEDİYE YARDIMLARI YOK SAYILMIŞTIR.
AFET FİNANS VE KAYNAK YÖNETİMİ GRUBU: ANA ÇÖZÜM ORTAĞI;
AFAD
Afet ve acil durumlarda çalışacak ilave personel, teknik uzman, malzeme ve donanım temini ve izlemesi, ihtiyaç duyulacak kaynakları acil yardım harcamaları kapsamında satın alma ve kiralama hizmetleri ile muhasebe, bütçe ve mali raporlama hizmetlerine yönelik koordinasyondan sorumludur. DESTEK ÇÖZÜM ORTAĞI OLARAK; CUMHURBAŞKANLIĞI STRATEJİ VE BÜTÇE BAŞKANLIĞI, İÇİŞLERİ BAKANLIĞI, HAZİNE VE MALİYE BAKANLIĞI olarak TAMP raporunda Yer almaktadır.
AFAD VE SİVİL SAVUNMA TEŞKİLATI ÖNERİSİ
26
SONUÇ OLARAK;
AFAD VE SİVİL SAVUNMA TEŞKİLATI hukuk standartları çerçevesinde düzenleme revize edilerek yangın, sel, doğal afet ve savaş halleri dâhil durumlarda Cumhurbaşkanlığı’na Doğrudan bağlı, İçişleri Bakanlığı ile Genelkurmay Başkanlığı’nın kamu düzeninin sağlanabilmesi için koordineli halde iş birliği faaliyetlerinde bulunmaları gerekmektedir. Diğer Bakanlıklar, Olağanüstü hallerde, yetki alanlarına giren konularda önceden hazırlanan senaryo planlarında, bölgelere ve oluşabilecek olağan üstü hallere göre tasarlanmalıdır.
Yurt sathında İL, İLÇE, Köyler dâhil, sivil gönüllü vatandaşların kolluk Kuvvetlerine yardımcı olacak şekilde ve AFAD ve SİVİL SAVUNMA TEŞKİLATI olarak olağanüstü hallerinde çalışmasını sağlayacak organizasyonların yapılması gereklidir.
AFAD VE SİVİL SAVUNMA TEŞKİLATI, Kuvvet kullanmakla birlikte kuvvetin kaydırılmasıyla EMİR-KOMUTA ilişkisini özenle uygulamaları gerekmekte ve tedbirlerin ortaya konulması AFET VE SAVAŞ Hali sonuçlarında acil müdahale birimleri SİVİL – DEVLET EL ELE çalışması, afet olmadan ve savaş ortamı olmadan, Her an olacakmış gibi oluşturulmalı ve hazır halde beklemesi gerekmektedir.
Unutulmamalıdır ki! Büyük AFET ’ler ile SAVAŞ hallerinin sonuçları aynı elem olayları meydana getirmektedir.22.02.2023
Saygılarımla,
Dr. Hakan Çavaş
Jeofizik Yük. Mühendisi
(TMMO Jeofizik Mühendisleri odası 524)
GSM: +90 533 294 71 36
Hakancavas@js.com.tr
www.js.com.tr
20.02.2023 /ANKARA
AFAD VE SİVİL SAVUNMA TEŞKİLATI ÖNERİSİ
27
KAYNAKLAR
1. Resmi Gazete, 29.5.2009 tarih ve sayı: 27261 (www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2009/06/200 90617-1).
2. Aktaş HE. "Birleşmiş Milletler İçin Daha Demokratik, Adil ve Etkin Bir Yapı Önerisi." Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2016;20:2
3. The United Nations. Available at www. un.org/aboutun/charter. Accessed May 25, 2018.
4. Altun, a.G.F. Uluslararası kuruluşların afetlere yönelik sosyal yardım ve sosyal hizmet faali-yetlerinin incelenmesi 1. Journal of Social Work 2017;1 (1 ):32-54.
5. International Committee for the Red Cross.
The Geneva Conventions of 1949 and their Additional Protocols. Available at http://www. icrc.org/eng/assets/files/publications/icrc-002- 0173.pdf.
6. David P. Forsythe and Barbara Ann J. Rieffer- Flanagan, The International Committee of the Red Cross: A Neutral Humanitarian Actor, New York, Routledge Pub; 2007.p. 99.
7. Mac Garty D, Not D. Disaster Medicine: A Case Based Approach, London, Spinger Pub; 2013.p. 67.
8. International Federation of Red Cross and Red Crescent Societies: Introduction to the Guidelines for the Domestic Facilitation and Regulation of International Disaster Relief and
Initial Recovery Assistance. http://www.ifrc. org/en/what-we-do/volunte ers/global-review- on-volunteering/.
9. Pan American Health Organization. Natural disasters: Protecting the public's health. No. 575. Pan American Health Org; 2000.
10. Medcalf J, Going Global Or Going Nowhere?: NATO's Role in Contemporary International Security, Germany, Peter Lang Pub; 2008. p. 154.
11. Medcalf, J. Going global or going nowhere?: NATO's role in contemporary international se- curity. Peter Lang; 2008.
12. International Search and Rescue Advisory Group
a) 13/6/1958 tarihli ve 7126 sayılı Sivil Savunma Kanunu, Kapatılan kurumun kanunu dayanak olarak alınmıştır.
b) 15/5/1959 tarihli ve 7269 sayılı 7269 sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirler İle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun,
c) 15/7/2018 tarihli ve 30479 sayılı Resmi Gazete ‘de yayımlanan 4 sayılı Bakanlıklara Bağlı, İlgili, İlişkili Kurum ve Kuruluşlar ile Diğer Kurum ve Kuruluşların Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nin 522 nci maddesinin birinci fırkasının (ı) bendi,
d) 19/2/2011 tarihli 27851 sayılı Resmi Gazete ‘de yayımlanan Afet ve Acil Durum Yönetim Merkezleri Yönetmeliği,
e) 24/2/2022 tarihli ve 31760 sayılı Resmî Gazete ‘de yayımlanan Afet ve Acil Durum Müdahale Hizmetleri Yönetmeliği,
f) 1/10/2020 tarihli ve 31261 sayılı Resmî Gazete ‘de yayımlanan Kimyasal, Biyolojik, Radyolojik, Nükleer Tehdit ve Tehlikelere Dair Görev Yönetmeliği,
g) 18/8/2011 tarihli ve 28029 sayılı Resmi Gazete ‘de yayımlanan Ulusal Deprem Stratejisi Eylem Planı (UDSEP).